Wat gebeurt er wanneer, nadat de verzekeringsovereenkomst is gesloten, het verzekerde risico groter wordt? Wat indien bijvoorbeeld het pannendak van een woonhuis wordt vervangen door een rieten dak? Indien de verzekeraar bij het aangaan van de verzekeringsovereenkomst had geweten van het rieten dak, was hij mogelijk niet bereid geweest om een brandverzekering af te sluiten dan wel tegen andere voorwaarden. Dit fenomeen wordt risicoverzwaring genoemd.
Hoe om te gaan met risicoverzwaring?
De huidige wet geeft geen regels over risicoverzwaring, maar de polis kan die wel bevatten. Bij brandverzekering zijn er grosso modo drie manieren om met risicoverzwaring om te gaan:
1. het opnemen van een gevaarbeperkende omschrijving van het verzekerde interest (de verzekering ziet dan bijvoorbeeld alleen op “een huis met een pannendak”;
2. het opleggen van een mededelingsplicht aan de verzekeringnemer in geval van risicoverzwaring, gekoppeld aan het recht van de verzekeraar om de premie en/of voorwaarden opnieuw vast te stellen; en
3. het stellen van zogenaamde ‘preventieve garanties’ (al dan niet in de vorm van een voorwaarde of clausule).
De gevolgen van risicoverzwaring hangen mede af van of daarop in de polis is geanticipeerd en zo ja, op welke wijze. Indien de polis geen bepaling over risicoverzwaring bevat, zal er in beginsel van uit mogen worden gegaan dat de verzekeraar gewoon dekking moet (blijven) verlenen, ook na de risicoverzwaring. Indien wordt gekozen van een gevaarbeperkende omschrijving (oplossing 1) zal, zeker in de sprekende gevallen (bijvoorbeeld een wijziging van de bestemming van een pand van kantoor naar horeca), geen dekking bestaan. In het geval van een mededelingsplicht (oplossing 2) kan de verzekeraar beslissen om de dekking te continueren, al dan niet tegen andere voorwaarden. Voldoet de verzekerde niet aan de mededelingsplicht inzake risicoverzwaring en doet zich een schade voor, dan zal de verzekeraar, wanneer deze vanwege de risicoverzwaring geen dekking wil bieden, aannemelijk moeten maken dat, ware de risicoverzwaring wél gemeld, hij de polis niet (onder dezelfde voorwaarden) had voortgezet. Wordt gekozen voor een preventieve garantie (oplossing 3, bijvoorbeeld: “het huis heeft geen rieten dak”), dan zal schending daarvan in beginsel leiden tot verval van recht op uitkering.