Aan uitkering kan in de weg staan dat aan een polisvoorwaarde of clausule niet is voldaan. Denk daarbij bijvoorbeeld aan veiligheidsnormen (waaronder NEN-normen).
Of al dan niet aan de voorwaarde of clausule is voldaan kan onderwerp van debat zijn. Dat debat kan feitelijk zijn (bijvoorbeeld: was er een werkend brandalarmsysteem?), maar is vaak ook een kwestie van uitleg (bijvoorbeeld: welke eisen mogen aan het brandalarm worden gesteld?). Voor wat betreft de uitleg van een verzekeringsovereenkomst wordt verwezen naar het kopje Uitleg van de polis.
Sanctie op niet voldoen aan een polisvoorwaarde: verval van recht
De sanctie op het niet voldoen aan een polisvoorwaarde of clausule is doorgaans een zware: verval van recht op uitkering. De verzekerde staat dan met lege handen.
Onder omstandigheden bestaat hier nog wel een ‘ontsnappingsmogelijkheid’ voor de verzekerde, namelijk in het geval dat het beroep door de verzekeraar op de vervalbeding naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar moet worden geacht. Dit deed zich voor in het Hoge Raad-arrest ‘Bicak/Aegon’ (HR 27 oktober 2000, NJ 2001/120 m.nt. MMM).
Het ging in die uitspraak om het volgende. In strijd met de in de polis opgenomen garantieclausule gebruikte een cafébedrijf plastic afvalbakken. Vervolgens is een brand ontstaan. Vast stond dat de brand was ontstaan in de meterkast (en dus niets te maken had met de plastic afvalbakken). Aegon weigerde dekking, omdat niet aan de in de garantieclausule opgenomen voorschriften was voldaan. De Hoge Raad stelde voorop dat het recht op uitkering vervalt indien de in de clausule omschreven verplichtingen niet zijn nagekomen. Dit neemt echter niet weg, aldus de Hoge Raad, dat onder omstandigheden een beroep op de clausule naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar moet worden geacht. Daarbij kan worden gedacht aan het geval waarin onvoldoende verband bestaat tussen het niet naleven van de in de clausule omschreven verplichtingen en het risico zoals zich dit heeft verwezenlijkt, zoals het onderhavige geval. Conclusie: Aegon moest toch dekking verlenen.